Kada dođe do loma ili oštećenja zuba, ili je potrebno iz estetskih razloga izmeniti izgled pojedinih ili većeg dela zuba, kao opcije najčešće se pominju luminiri i zubne krunice.
U ovom članku bavićemo se sličnostima i razlikama između luminira i zubnih krunica, popularnih protetskih rešenja.
Obe vrste protetskog rada podrazumevaju ugradnju veštačkog spoljnog sloja na prirodni zub, no većina sličnosti tu se završava.
Između ostalog, luminiri i zubne krunice imaju drugačiju upotrebu, mogu biti napravljeni su od različitih materijala i način njihove ugradnje se razlikuje.
Napravićemo najpre kratak pregled šta su luminiri i krunice, a potom uporediti njihove prednosti i mane.
Šta su luminiri?
Luminiri se često nazivaju i navlake za zube bez brušenja, a u pitanju su tanke ljuspice debljine do 0.2mm koje zahvaljujući tome ne zahtevaju brušenje prirodnog zuba pacijenta pre ugradnje.
Luminiri se najčešće koriste u estetske svrhe, kako bi se sakrila površinska oštećenja zubne gleđi, kao i radi postizanja savršenog osmeha.
Do savršenog osmeha uz pomoć luminira dolazi se ugradnjom luminira koji mogu da budu blistavo bele boje, ili da u manjoj meri sakriju nepravilnosti zuba, kao što su loš oblik zuba ili razmak između zuba.
Luminiri se često koriste kao deo Hollywood Smile tretmana, estetskog rada koji podrazumeva ugradnju navlaka na sve zube koje se vide tokom osmeha i govora, najčešće od petice do petice, čime se može postići zaista impresivan efekat.
Postoje dve osnovne vrste luminira:
- Kompozitni luminiri
- Keramički luminiri
Kompozitni materijal je isti materijal od kog su izrađene i bele plombe, koji je jeftiniji u odnosu na keramiku, ali i donosi lošije estetske karakteristike, budući da svojim izgledom manje verno oponaša prirodni izgled zuba.
Pored toga, kompozitni materijal je krt i podložan krunjenju i prebojavanju u znatno većoj meri u odnosu na keramiku.
Keramički materijali sa druge strane u potpunosti odgovaraju prirodnom zubu pacijenta, znatno su čvršći i otporniji na habanje.
Ovi benefiti dolaze sa nešto višom cenom u odnosu na kompozitne luminire, ali kada je u pitanju dugotrajnost i estetika, keramički materijali su bez premca.
Šta su krunice?
Zubne krunice su pacijentima verovatno bolje poznate u odnosu na luminire, i rešenje koje osim estetskih postiže i funkcionalne rezultate.
Debljina krunice iznosi od 0.5 do 2mm, i podrazumeva da se spoljašnji deo prirodnog zuba pacijenta izbrusi, kako bi nova krunica mogla biti cementirana.
Za razliku od luminira koji su prvenstveno estetsko rešenje, krunice mogu da nadoknade veći deo zuba i omogućiti pacijentu da ponovo koristi zub kao i pre njegovog oštećenja, bilo kao posledice kvara ili loma zuba usled traume.
Kada je reč o materijalima od kog krunice mogu biti izrađene, može se govoriti o tri vrste krunica:
- Metalne krunice (prevaziđene, gotovo da se ne koriste u savremenoj stomatologiji)
- Metalokeramičke krunice
- Keramičke krunice
Metalne krunice su one gotovo u potpunosti potisnute iz savremene stomatologije, i smatraju se prevaziđenim u svakom smislu, dok su primat preuzele metalokeramičke i keramičke krunice.
Metalokeramičke krunice izrađene su od metalne baze na koju je izlivena keramika. Kod korišćenja metalokeramičkih krunica, metalna baza u vidu tanke sive linije u nivou desni može biti vidljiva, što je za neke pacijente estetski neprihvatljivo rešenje.
Sa druge strane, keramičke ili bezmetalne krunice, izrađene su od 100% keramike bez metalne osnove, i smatraju se vrhuncem savremene stomatologije.
Samim tim što su izrađene isključivo od keramike, kod njih ne može doći do pojave sive metalne linije, i zbog toga se smatraju idealnim materijalom koji zadovoljava najviše estetske zahteve.
Kada je reč o dugotrajnosti, razne studije i analize pokazale su da u praksi nema razlike u životnom veku bezmetalnih i metalokeramičkih krunica, uz adekvatno održavanje i čišćenje krunica.
U slučaju otkaza krunice iz bilo kog razloga, moguće je obaviti zamenu krunice ili njeno ponovno cementiranje za prirodni zub.
Cena bezmetalnih krunica, posebno kada su one izrađene od najmodernijih materijala poput cirkonijuma, nešto je viša u odnosu na metalokeramičke krunice.
Zanimljivo je da upravo pomenuti cirkonijum zbog svoje čvrstoće primenu nalazi čak i u svemirskim tehnologijama.
Luminiri ili krunice
Kada smo sagledali šta su luminiri a šta krunice, možemo konkretno uporediti ova dva protetska rešenja po različitim parametrima.
U oba slučaja reč je o personalizovanom rešenju koje se izrađuje za svakog pacijenta pojedinačno.
Ovo podrazumeva da se dobija rešenje koje po svojoj boji, nijansi, veličini, obliku i ostalim karakteristima odgovara prirodnom zubu koji nadoknađuje, ili pak kojim se dobija željeni izgled.
U narednoj tabeli upoređene su najvažnije sličnosti i razlike između luminira i krunica.
| Luminiri | Krunice | |
|---|---|---|
| Upotreba | Estetska; nadoknada manjih oštećenja ili nepravilnosti zuba (boja, veličina ili razmak između zuba) | Estetska i funkcionalna; nadoknada većih oštećenja i vraćanje funkcije zuba, ispravljanje većih nepravilnosti zuba |
| Materijal | Kompozitni materijal ili keramika | Keramika na metalnoj osnovi ili 100% keramika |
| Zahtevaju brušenje zdravog zuba | Ne | Da |
| Cena po zubu | Kompozitna faseta oko 75 evra, keramička oko 250 evra | Metalokeramička krunica oko 125 eur, bezmetalna oko 225 eur |
| Očekivan životni vek | 5 godina | 10 i više godina |
Pored prikazanih prednosti i mana, treba još napomenuti da je krunicu osim na prirodan zub moguće ugraditi i na zubni implant.
Implanti u stomatologiji predstavljaju veštačku zamenu za prirodni koren zuba, koji se ugrađuje u viličnu kost a nakon procesa oporavka u potpunosti imaju sve karakteristike prirodnog korena.
Po zarastanju, implant može biti opterećen pojedinačnom krunicom ili nizom krunica, takozvanim zubnim mostovima.
Ovakva mogućnost sa luminirima koji mogu biti fiksirani isključivo za prirodni zub pacijenta ne postoji, pa oni u slučajevima gubitka zuba ili zuba oštećenog korena uopšte nisu opcija.
Zaključak
I luminiri i krunice imaju svoju primenu u stomatologiji, a izbor optimalnog rešenja zavisi od pojedinačnog slučaja.
Ugradnja luminira ne uključuje brušenje prirodnog zuba pacijenta, pa je samim tim znatno manje invanzivno rešenje i komfornije za pacijenta.
Osim toga, mogu se lako skinuti i zameniti, a prirodni zub ostaje neoštećen.
Glavna mana luminira je što zbog svoje veoma male debljine mogu sanirati isključivo manje nepravilnosti i oštećenja zuba, pa se smatraju pre svega estetskim rešenjem.
Kada je potrebno obaviti funkcionalnu restauraciju zuba, vratiti njegovu funkciju ili čak nadoknaditi potpuno izgubljen zub, krunice su pravo rešenje.
Njihova ugradnja podrazumeva spoljnjeg sloja zuba u lokalnoj anesteziji, za koji se potom krunica fiksira uz pomoć posebne vrste stomatološkog cementa.
U svakom slučaju, stomatolog će na osnovu pregleda i snimka zuba predložiti najbolje i najefikasnije rešenje u svakom konkretnom slučaju.
