Upala pluća: Simptomi, CRP, najbolji lekovi i antibiotici

Upala pluća ili pneumonija je infekcija plućnog tkiva i donjih disajnih puteva koja može pogoditi osobe svih uzrasta.

Najčešće se ispoljava simptomima poput kašlja, bola u grudima, otežanog disanja, povišene temperature, malaksalosti i ubrzanog rada srca.

Lečenje zavisi od uzročnika i težine bolesti i može obuhvatati antibiotike, antivirusne ili antifungalne lekove, simptomatsku terapiju i, u težim slučajevima, hospitalizaciju.

Iako se većina pacijenata oporavlja uz pravovremeno i adekvatno lečenje, upala pluća može dovesti do ozbiljnih komplikacija kao što su pleuralni izlivi, apsces pluća ili sepsa, posebno kod osoba sa oslabljenim imunitetom, dece i starijih.

Upala pluća i dalje predstavlja značajan zdravstveni izazov i jedan je od vodećih uzroka smrtnosti među infektivnim oboljenjima.

U ovom članku objasnićemo šta je upala pluća, koje vrste postoje, koji su simptomi upale pluća, kao i koji su uzroci i faktori rizika, kako izgleda postavljanje dijagnoze i lečenje.

Šta je upala pluća

Upala pluća je infekcija plućnog tkiva koja zahvata najsitnije delove pluća, male mehuriće ispunjene vazduhom kroz koje se normalno obavlja razmena kiseonika i ugljen-dioksida.

Kada dođe do infekcije, u ovim mehurićima se umesto vazduha nakuplja tečnost ili gnoj, što otežava disanje i dovodi do simptoma poput kašlja, povišene temperature, bola u grudima i osećaja nedostatka vazduha.

Bolest obično počinje naglo, ali može imati i sporiji tok.

Težina upale pluća se može razlikovati, pa može biti u pitanju blaži oblik koji se uspešno leči kod kuće ili teža forma koja zahteva bolničko zbrinjavanje.

Ako se ne prepozna i ne leči na vreme, upala pluća može dovesti do ozbiljnih komplikacija.

Vrste upale pluća

Postoji više načina da se upala pluća klasifikuje.

Najpre se razlikuje prema zahvaćenosti pluća, gde može biti ograničena na jedan režanj i tada se naziva lobarna pneumonija, ili može biti rasprostranjena po manjim područjima oba plućna krila, što se naziva bronhopneumonija.

Takođe, klasifikacija se može vršiti prema mestu gde je infekcija nastala, pa se razlikuje vanbolnička pneumonija, koja nastaje u zajednici, i bolnička pneumonija, koja se razvija tokom boravka u bolnici.

Poseban oblik predstavlja aspiraciona pneumonija, do koje dolazi kada se udahnu strane materije poput hrane, povraćanog sadržaja ili hemikalija.

Ipak, pneumonije se najčešće klasifikuju prema uzročniku, a osnovne grupe su sledeće:

• Bakterijska upala pluća: Ima nagli početak, praćena je visokom temperaturom, produktivnim kašljem i bolom u grudima, a uobičajeno zahteva primenu antibiotika.
• Virusna upala pluća: Obično nastaje postepeno, simptomi su blaži i uključuju suvi kašalj, malaksalost i umeren porast temperature, a često se javlja nakon respiratornih infekcija.
• Gljivična upala pluća: Ređa je i uglavnom se javlja kod osoba sa oslabljenim imunitetom, a može imati ozbiljan i dugotrajan tok.
• Atipična upala pluća: Izazivaju je mikroorganizmi kao što su Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae i Legionella. Simptomi kod ove vrste upale pluća obično su blaži, manje specifični i razvijaju se postepeno.

Razlika između bronhitisa i upale pluća

Bronhitis i upala pluća su respiratorna oboljenja sa sličnim simptomima, ali se razlikuju po mestu nastanka i težini bolesti.

Bronhitis je upala bronhija, disajnih puteva koji sprovode vazduh do pluća, i najčešće je praćen upornim kašljem, iskašljavanjem sekreta i ponekad blagom temperaturom.

Upala pluća, s druge strane, zahvata plućno tkivo i alveole, pa pored kašlja i povišene temperature često izaziva otežano disanje, bol u grudima i teže opšte stanje.

Bronhitis obično prolazi bez komplikacija i najčešće se leči kod kuće, dok pneumonija može zahtevati ozbiljnije, čak i bolničko lečenje zbog rizika od ozbiljnijih posledica.

Simptomi upale pluća

Simptomi pneumonije mogu varirati od blagih do veoma izraženih, u zavisnosti od uzročnika i stanja pacijenta.

Najčešći simptomi upale pluća uključuju:

• Povišenu telesna temperatura: Visoka temperatura, koja je često viša od 38°C, praćena groznicom i drhtavicom.
• Kašalj: Iscrpljujući kašalj koji je obično produktivan, sa iskašljavanjem gustog sekreta koji može biti žućkast ili zelenkast, a ponekad sadrži tragove krvi.
• Bol u grudima: Osećaj bola ili probadanja u grudnom košu, posebno prilikom dubokog udaha ili kašlja, što se naziva pleuritičan bol.
• Otežano disanje: Kratak dah i osećaj nedostatka vazduha, čak i u mirovanju ili uz minimalan napor.
• Opšte simptome: Malaksalost, izrazit umor, znojenje i gubitak apetita su česti pratioci infekcije. Takođe se može javiti glavobolja, a kod pojedinih pacijenata i konfuzija, posebno u starijoj populaciji.

Kod tipične, bakterijske pneumonije simptomi najčešće nastaju naglo, sa visokom temperaturom i jakim kašljem, često nakon prethodne prehlade ili gripa.

Nasuprot tome, atipične pneumonije imaju postepen početak, odnosno temperatura raste sporije, a kašalj je suv i nadražajan u prvim danima bolesti. Ponekad se može sresti i atipična upala pluća bez temperature.

Upravo zbog blažih, nekarakterističnih simptoma, atipična upala pluća ponekad može biti kasnije prepoznata i dijagnostikovana.

Uzroci upale pluća

Najčešći uzroci pneumonije su mikroorganizmi koji dospevaju u pluća i tamo se razmnožavaju, posebno bakterije.

Organizam zdravog čoveka ima više odbrambenih mehanizama u disajnim putevima, kao što su refleks kašlja, sloj sluzi i dlačice u bronhijama koje izbacuju čestice, kao i ćelije imunog sistema koje uništavaju uzročnike bolesti.

U normalnim okolnostima ovi mehanizmi sprečavaju nastanak infekcije, ali kada odbrana oslabi ili je napad mikroba prejak, dolazi do razvoja upale.

Glavni uzročnici upale pluća su:

• Bakterije: Bakterijska pneumonija je najčešći oblik, a klasičan primer je infekcija bakterijom Streptococcus pneumoniae, koja često uzrokuje lobarnu upalu jednog plućnog krila. Druge bakterije poput Haemophilus influenzae i Staphylococcus aureus takođe mogu izazvati pneumoniju, posebno nakon virusne infekcije.
• Virusi: Različiti respiratorni virusi mogu dovesti do upale pluća, naročito kod dece i starijih. Najčešće se radi o virusu gripa, respiratornom sincicijalnom virusu (RSV), adenovirusu, a u novije vreme i koronavirusu SARS-CoV-2 koji izaziva COVID-19. Virusne pneumonije mogu biti blaže od bakterijskih, ali određeni virusi, poput gripa, mogu prouzrokovati i teške oblike bolesti ili se zakomplikovati sekundarnom bakterijskom infekcijom.
• Gljivice: Gljivične pneumonije su ređe i javljaju se uglavnom kod osoba sa ozbiljno oslabljenim imunitetom. Primer je pneumocistična pneumonija, koju uzrokuje gljivica Pneumocystis jirovecii, najčešće kod pacijenata sa HIV/AIDS-om, ali mogu se javiti i druge oportunističke gljivične infekcije kod onih na imunosupresivnoj terapiji.
• Udisanje stranih materija: Udisanje sadržaja koji ne bi trebalo da dospe u pluća može izazvati aspiracionu pneumoniju. Ovo se može dogoditi ako osoba povrati i udahne delove želudačnog sadržaja, ili pri udisanju hrane, pića, pa čak i hemijskih isparenja. Aspiraciona upala pluća često ima teži tok jer želudačna kiselina i bakterije iz usne duplje dodatno oštećuju plućno tkivo.

Faktori rizika

Na razvoj upale pluća utiču različiti faktori koji oslabljuju odbrambene mehanizme organizma ili omogućavaju mikroorganizmima da lakše izazovu infekciju.

Rizik je posebno povećan kod osoba sa hroničnim bolestima, oslabljenim imunitetom, ali i u određenim životnim dobima poput ranog detinjstva i starije dobi.

Takođe, navike kao što su pušenje i konzumacija alkohola, kao i duže bolničko lečenje, dodatno doprinose verovatnoći nastanka i težem toku bolesti.

Prepoznati faktori koji povećavaju rizik od razvoja upale pluća čine:

• Starija životna dob
• Dojenčad i deca mlađa od dve godine
• Hronične bolesti
• Oslabljen imunitet
• Pušenje
• Zloupotreba alkohola
• Bolničko lečenje i nega

Dijagnoza

Pravovremena dijagnoza upale pluća je ključna za uspešno lečenje.

Lekar će pre svega obaviti detaljan klinički pregled i uzeti anamnezu, koja sadrži podatke o simptomima i toku bolesti.

Slušanjem pluća stetoskopom lekar može čuti karakteristične zvukove poput pucketanja ili krkljanja, koji nastaju zbog prisustva tečnosti u alveolama i otvaranja zapuštenih disajnih puteva prilikom disanja.

Ovi nalazi, međutim, mogu ponekad izostati, naročito kod atipičnih pneumonija, pa normalan nalaz ne isključuje potpuno upalu pluća.

Za potvrdu sumnje, najvažnija dijagnostička metoda je radiografija pluća, odnosno RTG snimak grudnog koša.

Rendgenski snimak će u slučaju pneumonije pokazati senke u delu plućnog tkiva zahvaćenom upalom.

Pojedine vrste upale pluća mogu imati tipičan izgled na snimku dok kod atipičnih promene mogu biti raspršene ili manje uočljive, pa je ponekad potrebna i dodatna dijagnostika.

Na primer, kod lobarne pneumonije koja zahvata jedan ograničeni režanj, ovo se jasno može uočiti na rendgenskom snimku.

Pored snimanja pluća, laboratorijske analize krvi takođe su važne.

Upalu pluća često prati povišen broj leukocita i ubrzana sedimentacija eritrocita, što ukazuje na zapaljenski proces.

Jedan od najznačajnijih pokazatelja je C-reaktivni protein, skraćeno CRP, čija je vrednost obično značajno povišena kod aktivne upale pluća, o čemu će biti više reči u narednom delu članka.

U težim slučajevima ili kod sumnje na atipične uzročnike, lekar može zatražiti dodatne testove, kao što su analiza uzorka iskašljaja, tj. sputuma, brisa respiratornog trakta radi identifikacije bakterije ili virusa, krvne kulture, ako se sumnja na infekciju u krvi, kao i testove na specifične antigene ili antitela.

Ovi testovi mogu pomoći da se odredi tačan uzročnik, ali terapija se često započinje i pre nego što su rezultati dostupni, na osnovu kliničke procene.

Koliki je CRP kod upale pluća?

CRP je protein u krvi čiji nivo naglo raste kada postoji akutna upala ili infekcija u organizmu.

Uobičajena, normalna, vrednost CRP-a kod zdravih osoba je vrlo niska, najčešće ispod 5 mg/L.

Kod upale pluća, CRP gotovo uvek bude povišen iznad normale, ali nivo može značajno varirati u zavisnosti od težine i vrste infekcije:

• Bakterijska pneumonija: U tipičnim, bakterijskim upalama pluća vrednosti CRP-a su često vrlo visoke, neretko preko 100 mg/L. U težim slučajevima bakterijske infekcije CRP može dostići i nekoliko stotina mg/L. Tako visoke vrednosti ukazuju na jak inflamatorni odgovor organizma i obično se povezuju sa težim tokom bolesti.
• Virusna pneumonija: Kod virusnih infekcija pluća, CRP je takođe povišen, ali uglavnom manje dramatično nego kod bakterijskih. Vrednosti mogu biti umerenije, često u rasponu od 20 do 50 mg/L, iako i neki virusi, poput virusa gripa ili COVID-19, mogu izazvati veći porast. Virusna pneumonija sa normalnim ili minimalno povišenim CRP-om može ukazivati da nema bakterijske koinfekcije.
• Niska vrednost CRP-a: Vrlo nizak CRP, ispod 10 mg/L, kod osobe koja ima simptome respiratorne infekcije manje je u skladu sa pneumonijom i više govori u prilog blagoj virusnoj infekciji ili nekom drugom uzroku tegoba. Normalan CRP gotovo isključuje aktivnu upalu pluća, iako u ranim fazama bolesti vrednosti tek mogu početi da rastu.

CRP kod upale pluća se koristi kako za dijagnostiku, tako i za praćenje efikasnosti primenjene terapije.

Pad CRP-a za 50% ili više nakon nekoliko dana adekvatne terapije ukazuje na poboljšanje i dobar odgovor na lečenje.

Nasuprot tome, uporno visok ili rastući CRP uprkos terapiji može značiti da lečenje nije delotvorno, da se razvila komplikacija ili da uzročnik nije osetljiv na antibiotik koji se primenjuje.

Ipak, CRP je nespecifičan parametar, i važno je napomenuti da i druge infekcije ili zapaljenska stanja mogu podići CRP.

Iz ovog razloga, vrednost CRP-a se uvek tumači u kontekstu kliničke slike i drugih nalaza, iako izrazito povišen CRP kod pacijenta sa simptomima upale pluća predstavlja jak pokazatelj ozbiljne bakterijske infekcije.

Lečenje

Lečenje upale pluća zavisi od uzročnika infekcije, težine kliničke slike i individualnih faktora pacijenta, kao što su uzrast i eventualne pridružene bolesti.

Osnovni cilj lečenja je iskoreniti infekciju i omogućiti normalizaciju plućne funkcije, uz sprečavanje komplikacija.

Bakterijske pneumonije

Kod bakterijski uzrokovane upale pluća, glavni vid lečenja su antibiotici, a izbor konkretnog leka zavisi od verovatnog uzročnika i težine bolesti.

Za vanbolničke pneumonije koje nisu teške, često se propisuju antibiotici penicilinskog tipa, kao što je amoksicilin, ili makrolidi, kao što su azitromicin ili klaritromicin, koji dobro deluju na najčešće uzročnike kao što je pneumokok.

U slučajevima alergije na penicilin ili atipičnih uzročnika, takođe se primenjuju makrolidi ili doksiciklin.

Teže pneumonije, ili one kod hospitalizovanih pacijenata, mogu zahtevati širi spektar antibiotika poput cefalosporina treće generacije kao što je cefiksim, fluorohinolona ili kombinovane terapije, naročito ako se sumnja na rezistentne bakterije.

Važno je da pacijent uzima terapiju tačno onako kako je to propisano od strane lekara, i da terapiju dovrši, čak i u slučaju da dođe do smanjenja ili prestanka simptoma.

Prerano prekidanje uzimanja antibiotika može dovesti do povratka infekcije i razvoja rezistencije bakterija.

Virusne pneumonije

Antibiotici nisu efikasni za lečenje virusne upale pluća, budući da ne deluju na viruse, već su u slučaju virusne infekcije glavne mere simptomatska i potporna terapija.

Ovo podrazumeva dovoljno odmora i sna, hidraciju, kao i lekove za ublažavanje simptoma.

U zavisnosti od prisutnih simptoma, često se koriste antipiretici, poput paracetamola, za snižavanje povišene temperature, analgetici za bol i preparati za olakšavanje kašlja ili iskašljavanja, odnosno različiti mukolitici ili ekspektoransi, ukoliko je kašalj težak i produktivan.

U nekim slučajevima određenih virusnih pneumonija mogu se primeniti i specifični antivirusni lekovi.

Ipak, za većinu tipičnih virusnih upala pluća, organizam može sam da se izbori uz podržavajuću negu, a antibiotici se daju samo ako se pojavi sekundarna bakterijska infekcija.

Atipične pneumonije

Premda se često ubrajaju u bakterijske, atipične pneumonije, poput onih izazvanih Mycoplasma pneumoniae ili Chlamydia pneumoniae, mogu imati blažu kliničku sliku, ali se takođe leče antibioticima.

Makrolidi poput azitromicina su lekovi izbora za mikoplazmu, dok se za legionelu obično primenjuju fluorohinoloni ili makrolidi intravenozno.

Važno je napomenuti da atipične pneumonije nekad zahtevaju dužu terapiju i sporiji je oporavak, ali uglavnom dobro reaguju na odgovarajuće antibiotike.

Podrška i prateće mere

Bez obzira na uzrok upale pluća, za potpuni oporavak i smanjenje rizika od komplikacija neophodno je pridržavati se određenih preporuka.

Ovo pre svega uključuje odmor i mirovanje sve dok traje povišena temperatura i značajni simptomi, uz povećan unos tečnosti, kako bi se sprečila dehidratacija i olakšalo razređivanje sekreta u plućima.

Pored toga, važno je da ishrana tokom perioda lečenja i oporavka bude raznovrsna, bogata hranljivim materijama, kako bi se organizmu obezbedili potrebni nutrijenti za regeneraciju.

Iako se najčešće sve potrebe za makronutrijentima, ali i vitaminima i mineralima mogu zadovoljiti kroz ishranu bogatu minimalno prerađenim namirnicama, sa puno voća i povrća, lekar u nekim slučajevima može preporučiti suplementaciju.

Najčešće se savetuju vitamin C i vitamin D, kao i cink i selen, jer doprinose normalnoj funkciji imunog sistema.

U nekim slučajevima, multivitaminski dodaci ishrani, kao što je Orthomol Immun, mogu pružiti značajne koristi.

Kod primene antibiotika, pacijent bi trebalo da uzima i probiotike, koji mogu pomoći u očuvanju i obnovi zdrave crevne flore i smanjiti rizike od nuspojava antibiotika kao što su mučnina ili dijareja.

Probiotike bi trebalo uzimati odvojeno od antibiotika, kako bi se sprečilo da antibiotici unište i korisne bakterije.

Jedan od sojeva koji se pokazao kao otpornijim i korisnijim kod primene tokom antibiotske terapije jeste bulardi probiotik.

Pored toga, lekovi za iskašljavanje mogu pomoći da se sekret lakše izbaci iz pluća, uključujući klasične lekove, ili prirodne lekove za iskašljavanje, kao što je čaj od lovora.

S druge strane, lekovi za suzbijanje kašlja se uglavnom izbegavaju osim noću ako kašalj onemogućava san, budući da je kašalj prirodan refleks koji pomaže čišćenju pluća.

Prirodni lekovi za kašalj pred spavanje takođe mogu biti dobar izbor.

Ipak, pre uvođenja bilo kojih dodatnih lekova, medicinskih sredstava, suplemenata ili prirodnih lekova, neophodno je konsultovati se sa lekarom.

Bolničko lečenje

Ako je upala pluća teška, ili pacijent ima značajne faktore rizika, bolničko lečenje može biti neophodno.

U bolničkim uslovima antibiotici se često primenjuju intravenski radi bržeg i jačeg efekta.

Pacijentima sa otežanim disanjem obezbeđuje se terapija kiseonikom, a u kritičnim situacijama i potpomognuto disanje, uz pomoć respiratora.

Pored toga, stalni nadzor medicinskog osoblja omogućava praćenje vitalnih funkcija i brzu reakciju ukoliko dođe do pogoršanja stanja.

Dužina hospitalizacije zavisi od odgovora na terapiju i eventualnih komplikacija, a nakon stabilizacije pacijent često nastavlja oporavak kod kuće uz antibiotsku terapiju do kompletnog izlečenja i oporavka.

Oporavak posle upale pluća

Oporavak od upale pluća može trajati od nekoliko nedelja do više meseci, u zavisnosti od težine infekcije i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta.

I nakon povlačenja akutnih simptoma, kao što su visoka temperatura i jak kašalj, često ostaje produžen umor, slabost i sporiji povratak kondicije.

Potpuna regeneracija plućnog tkiva i vraćanje normalne funkcije disanja mogu zahtevati vreme, pa se preporučuje postepeni povratak svakodnevnim aktivnostima, dovoljno odmora, redovan unos tečnosti i ishrana bogata vitaminima i mineralima.

U pojedinim slučajevima lekar može savetovati kontrolni rendgenski snimak pluća kako bi se procenilo da li je upala u potpunosti sanirana.

Moguće komplikacije

Ako se upala pluća ne leči adekvatno ili je vrlo teška, mogu nastati različite komplikacije, koje mogu dodatno ugroziti zdravlje pacijenta.

Neke od mogućih komplikacija pneumonije uključuju:

• Pleuralni izliv: Nakupljanje tečnosti u prostoru između pluća i grudnog zida koji se naziva pleuralni prostor, što može stvoriti pritisak na pluća i pogoršati disanje, pa je ponekad potrebno sprovesti drenažu kako bi se uklonila tečnost.
• Empijem: Ukoliko se prethodno pomenuta tečnost u pleuri inficira i pretvori u gnoj, nastaje empijem. Empijem zahteva dugotrajnu drenažu i primenu jakih antibiotika, a ponekad i hirurško saniranje pleuralne šupljine.
• Apsces pluća: Lokalizovana kolekcija gnoja unutar plućnog tkiva, koja nastaje kada infekcija ošteti deo pluća. Apsces se manifestuje upornim povišenim temperaturama i produktivnim kašljem koji je često praćen veoma neprijatnim mirisom iskašljaja. Leči se dugotrajnom antibiotskom terapijom, a ako ne reaguje na lekove, može biti potrebna hirurška intervencija.
• Respiratorna insuficijencija: Izuzetno teška pneumonija može dovesti do akutnog popuštanja disajne funkcije. Pluća tada ne mogu da obezbede dovoljno kiseonika za organizam, što dovodi do teške hipoksije i gušenjem. Ova komplikacija često zahteva intenzivno lečenje, uključujući mehaničku ventilaciju u jedinici intenzivne nege.
• Sepsa: Bakterije iz zapaljenih pluća mogu dospeti u krvotok i izazvati sistemsku infekciju poznatu kao sepsa. Sepsa je ozbiljno stanje opasno po život koje može dovesti do pada krvnog pritiska, oštećenja organa i šoka. Lečenje sepse usled pneumonije zahteva intenzivnu negu, intravenske antibiotike i podržavanje funkcija vitalnih organa.
• Oštećenje pluća: Nakon preležane teške upale pluća, posebno ako je došlo do komplikacija ili neadekvatnog lečenja, može zaostati ožiljno tkivo u plućima, koje se naziva fibroza, što može trajno smanjiti respiratornu funkciju zahvaćenog dela pluća. Iako je značajna fibroza retka posle klasične pneumonije, teške ili ponavljajuće infekcije mogu ostaviti posledice u vidu smanjene plućne funkcije.
• Pogoršanje drugih bolesti: Infekcija poput pneumonije predstavlja stres za ceo organizam, pa može dovesti do pogoršanja postojećih hroničnih oboljenja. Na primer, kod osobe sa srčanom slabošću pneumonija može dovesti do akutno pogoršanje rada srca, dok kod asmatičara može izazvati teži astmatični napad. Iz ovog razloga, pacijenti sa pridruženim bolestima moraju biti pod posebnom pažnjom tokom lečenja upale pluća.

Prevencija

Upala pluća može biti ozbiljna bolest, no postoje mere koje mogu smanjiti rizik njenog nastanka ili sprečiti teže ishode.

Prevencija je posebno važna za ugrožene grupe, kao što su mala deca, starije osobe ili hronični bolesnici.

Ključne preporuke za prevenciju pneumonije su:

• Vakcinacija: Dostupne su vakcine koje efikasno štite od čestih uzročnika pneumonije. Svim osobama starijim od 65 godina, kao i mlađim osobama sa hroničnim bolestima, poput dijabetesa, bolesti srca, bolesti pluća ili oslabljenog imuniteta, preporučuje se vakcinacija protiv pneumokoka koja pruža zaštitu tokom nekoliko godina. Takođe, godišnja vakcina protiv sezonskog gripa preporučuje se širokoj populaciji, a naročito rizičnim grupama, budući da grip može prethoditi i dovesti do sekundarne upale pluća. U novije vreme, vakcinacija protiv COVID-19 infekcije indirektno štiti i od teških virusnih pneumonija uzrokovanih koronavirusom.
• Higijena i smanjenje izloženosti: Redovno i temeljno pranje ruku sapunom smanjuje šansu za prenošenje i unošenje infektivnih agenasa u respiratorni sistem. Izbegavanje bliskog kontakta sa osobama koje imaju simptome respiratorne infekcije smanjuje rizik od prenosa kapljičnih patogena.
• Prestanak pušenja: Izbegavanje duvanskog dima jedan je od najvažnijih koraka za očuvanje zdravlja pluća. Pušenje oštećuje sluzokožu disajnih puteva i uništava treplje, sitne dlačice, koje izbacuju štetne čestice i klice, čineći pluća podložnijim infekcijama. Prestanak pušenja poboljšava odbrambene mehanizme organizma i značajno smanjuje rizik od plućnih oboljenja, uključujući pneumoniju.
• Jačanje imuniteta: Održavanje dobrog opšteg zdravlja pomaže telu da se efikasnije brani od infekcija. Uravnotežena ishrana bogata vitaminima, mineralima i proteinima, redovna umerena fizička aktivnost i dovoljno odmora doprinose jačem imunološkom odgovoru. Kontrola hroničnih bolesti takođe je važna, budući da se organizam koji je stabilan može bolje suprotstaviti infekciji. U sezoni prehlada i gripa, preporučuje se izbegavanje većih okupljanja i nošenje maske ako je neko u okolini bolestan, kako bi se smanjila izloženost virusima.

Primena ovih preventivnih mera može u velikoj meri umanjiti verovatnoću obolevanja od upale pluća, a ukoliko ipak dođe do infekcije, osobe koje su u boljoj kondiciji i vakcinisane često prolaze sa blažom kliničkom slikom i bržim oporavkom.

Zaključak

Upala pluća je infektivno oboljenje plućnog tkiva koji može biti različite težine, od blagih oblika do stanja koja zahtevaju hospitalizaciju.

Najčešći simptomi su kašalj, povišena temperatura, bol u grudima, otežano disanje, malaksalost i umor, koji mogu nastupiti naglo ili postepeno.

Kod atipične pneumonije odsustvo visoke temperature ili uredan nalaz slušanja pluća ne isključuje dijagnozu.

Potvrda bolesti zasniva se na kliničkom pregledu i snimku pluća, uz laboratorijske pokazatelje zapaljenja kao što je CRP, kompletna krvna slika i sedimentacija eritrocita.

Način lečenja upale pluća zavisi od uzročnika, a može obuhvatati antibiotike ili antivirusne lekove, uz simptomatske i potporne mere, dok teži slučajevi zahtevaju bolničko lečenje i nadzor.

Povećan oprez potreban je kod starijih, male dece, osoba sa hroničnim bolestima i oslabljenim imunitetom zbog većeg rizika od komplikacija.