Lečenje zuba, odnosno endodoncija, je procedura u toku koje se vadi živac iz zuba.
Često se može čuti i termin lečenje živca, ali ovaj termin može dovesti pacijenta do zabune, iz razloga što živac ne ostaje u zubu, već se vadi.
Pulpa predstavlja središnji deo zuba u čiji sastav ulazi nerv, vezivno tkivo i krvni sudovi.
U toku procedure lečenja zuba, svi ovi delovi se u potpunosti vade iz zuba, a unutrašnji kanali zuba se čiste i ceo postupak nazivamo terapijom kanala korena zuba.
Ovo je jedini način da se pravilno sprovede ovaj postupak, koji pomaže u spašavanju zuba od njegovog vađenja.
Endodontska terapija najčešće se sprovodi u tri slučaja:
- Povreda (trauma) zuba u toku koje je došlo do povrede živca
- Upala živca kada bakterije iz karijesa prodru dovoljno duboko i napadnu pulpu
- Protetski razlozi kada je zbog nepravilnog položaja zuba, a u sklopu izrade krunica ili mostova, neophodno sprovesti terapiju vađenja živca
U ovom članku detaljno ćemo se baviti postupkom vađenje živca i lečenja zuba, objasniti kada i kako se obavlja, da li boli, koja je njegova cena, kao i kako izgleda i koliko traje oporavak.
Kada je potrebno lečenje zuba?
Da bi pulpa bila zdrava mora biti u celosti zatvorena u centralnom delu zuba.
Kao što smo već naveli, postoje tri osnovna razloga zbog kojih se započinje procedura lečenja zuba, odnosno vađenja živca.
U osnovi svih uzroka lečenja zuba, mehanizam je isti: pulpa zuba je otvorena i u kontaktu sa spoljašnjom sredinom.
Ukoliko dođe do otvaranja ovih kanala na bilo koji nači, na primer usled povrede zuba ili bakterijske infekcije, pulpa mora biti izvađena i cela terapija lečenja zuba mora biti sprovedena od početka do kraja.
Ovo je jedini način da se sačuva zdravlje tog zuba.
U praksi se najčešće sreće situacija u kojoj karijes koji nije saniran na vreme, prodire duboko u središnji deo zuba.
Na taj način bakterije iz karijesa prouzrokuju zapaljenje pulpe, odnosno živca.
Ovo može biti praćeno jakim bolovima, ali može biti i potpuno bezbolno, tako da pacijent uopšte nije svestan toga da je zubu potrebno lečenje.
Da li će se zapaljenje desiti uz bolove ili ne je vrlo individualno.
Takođe još jedan moguć scenario je jak bol koji je iznenada praćen olakšanjem i prestankom bolova.
To znači da je infekcija našla put ka spoljašnjoj sredini i u takvim situacijama se često na desnima pored zuba može videti mala bubuljica, fistula na desnima.
Čemu služi zubna pulpa
Pulpa kao splet nervnih vlakana i krvnih sudova služi za inervaciju zuba, kao i za njegovu ishranu i razmenu materija.
Kada se na nekom zubu sprovede terapija vađenja živca, ovo podrazumeva da se vadi kompletan sadržaj zubne pulpe, odnosno da zub ostaje i bez krvnih sudova.
To znači da ukoliko na tom zubu u budućnosti budu potrebne neke intervencije, one mogu da se sprovedu i bez anestezije i biće potpuno bezbolne, budući da je reč o mrtvom zubu.
Nakon sprovedene terapije kanala korena, zub dobija neophodne elemente za svoju ishranu uz pomoć krvnih sudova iz desni oko zuba, koji preuzimaju nutritivnu funkciju.
Procedura vađenja živca
U zavisnosti od uzroka, terapija se može sprovesti u jednom ili nekoliko dolazaka kod stomatologa u periodu od najviše 15 dana.
Ukoliko lečenje zuba zahteva duži vremenski period od toga, potrebno je dodatno razmotriti da li je takav zub uopšte moguće izlečiti ili je ipak neophodno vađenje.
U toku tih nekoliko dolazaka, stomatolog će različitim instrumentima čistiti unutrašnje zidove kanala zuba u kojima se nalazi pulpa.
Ovo čišćenje je potrebno uraditi vrlo temeljno i precizno, kako bakterije ne bi zaostale u zubu i samim tim ugrozile ishod lečenja.
Da bi ova procedura imala povoljan ishod, u toku čišćenja stomatolog će koristiti neke od pomoćnih sredstava kao što su aparat za merenje dužine zuba, apeks lokator, ili RTG snimak zuba.
Između dva dolaska kod stomatologa, u zub će biti postavljen lek koji će takođe raditi na dezinfekciji i ubijanju bakterija u zubu.
Zašto je dužina zuba bitna u toku lečenja?
Dužina zuba diktira i dužinu odnosno veličinu pulpe u zubu. Da bi terapija lečenja zuba bila uspešna, potrebno je precizno odrediti dužinu zubu i na taj način izvaditi živac u celosti.
Za ovo merenje koristi se poseban aparat apeks lokator ili RTG snimak.
Takođe, nakon završenog lečenja, na kontrolnom snimku proverava se da li je dužina zuba bila uspešno određena.
U praksi se često viđaju zubi kod kojih živac nije izvađen u potpunosti, odnosno kažemo da je punjenje zuba kratko.
To znači da takav zub ima velike šanse da ponovo prouzrokuje probleme kao što su bol, otok i formiranje gnojne kesice na vrhu korena.
Rekonstrukcija zuba nakon lečenja
Nakon završenog čišćenja kanalnog sistema, pristupa se definitivnom punjenju zuba i njegovoj restauraciji.
Punjenje se obavezno proverava RTG snimkom zuba odmah nakon završene procedure, kao i šest do 12 meseci kasnije.
Ovaj vremenski period je potreban kako bi se okolna kost oko inficiranog zuba oporavila, i kako bi se sa sigurnošću moglo potvrditi da je lečenje bilo uspešno.
Restauracija odnosno nadoknada kruničnog dela zuba nakon lečenja jednako je važna kao i samo lečenje.
Po pravilu su zubi na kojima je sprovedeno lečenje već oštećeni obimnim karijesom ili lomom. To znači da će u budućnosti ovi zubi biti skloni pucanju.
Ukoliko se proceni da je defekt prevelik da bi se nadoknadio samo plombom, stomatolog će predložiti da se zub zaštiti krunicom odnosno navlakom.
Takođe, kod velikih oštećenja je moguće da će u zub najpre biti postavljeni kočići, odnosno da će se uraditi nadogradnja zuba, kao priprema za keramičku krunicu.
Da li vađenje živca boli?
Sama procedura vađenja živca treba da bude potpuno bezbolna, što se postiže primenom lokalne anestezije.
Ukoliko je dostupna, kompjuterizovana anestezija može biti korišćena u slučaju terapije kanala korena zuba, i na ovaj način se postiže upotreba najadekvatnije doze anestetike i praktično bezbolno apliciranje anestezije.
U nekim slučajevima, kada su bakterije u samom zubu toliko uznapredovale da su izazvale nekrozu živca, lečenja zuba može biti potuno bezbolno i bez primene anestezije.
U toku lečenja, odnosno između dva dolaska kod stomatologa, pacijent može osećati osetljivost tog zuba koja se najčešće događa u toku žvakanja.
Cena
Prema našem istraživanju, cena vađenje živca i lečenja zuba, odnosno terapija kanala korena zuba iznosi između 2,500 i 4,000 dinara po kanalu korena zuba.
Pored same procedure lečenja, lečenje zuba podrazumeva i zalivanje kompozitnim ispunom, materijalom od kog se prave i bele plombe.
Cena zalivanja košta u proseku 2,500 do 4,000 dinara, a i na nju utiče veličina zuba i materijala koji je potreban ispunjavanje očišćenog prostora.
Cena zamene plombe ukoliko je potrebno obaviti je na lečenom zubu je ista kao i cena inicijalnog zalivanja i ugradnje plombe.
U slučajevima kada se umesto kompozitnog ispuna koristi krunica, ukupna cena lečenja je nešto veća. Cena bezmetalne, keramičke krunice iznosi između 150 i 250 evra, dok su metalokeramičke krunice nešto povoljnije, sa cenom između 100 i 150 evra.
Cena se razlikuje u zavisnost od grada i ordinacije u kojoj se procedura obavlja, a na cenu krunice dodatno utiče i materijal od kog su izrađene i druge osobine.
Oporavak
U prvim danima nakon završenog lečenja zuba i njegove rekonstrukcije, i dalje je moguća osetljivost pri žvakanju.
Ne postoje tačna pravila na osnovu kojih se može predvideti koliko dugo će ova osetljivost zuba trajati.
U nekim slučajevima ona se ni ne javlja, dok kod nekih pacijenata može potrajati nekoliko dana, nedelja, pa čak i meseci.
Ova osetljivost ne ukazuje na neuspešno lečenje zuba, već se samo radi o dužem periodu adaptacije okolne kosti na novonastalu situaciju.
Kao što smo već napomenuli, ukoliko se u nedeljama ili mesecima nakon vađenja živca jave jaki oštri bolovi, otok na desnima ili licu ili bubuljica u okolini lečenog zuba, ovo ukazuje na neuspešno lečenje i tada je ponovo potrebno posetiti stomatologa.
Primena lekova za zubobolju može pomoći tokom perioda oporavka.
Osim uobičajenih lekova, određeni prirodni lekovi za zubobolju mogu olakšati postoperativni period.
Na osnovu RTG snimka procenjuje se da li je moguće sprovesti još neke od procedura kako bi se ovaj zub sačuvao od vađenja ili je vađenje jedino rešenje.
Jedna od mogućih procedura nakon neuspešnih endodondskih lečenja je apikotomija zuba.
Zaključak
Terapija kanala korena zuba, odnosno endodontsko lečenje zuba, procedura je kona podrazume vađenje živca iz zuba kako bi se zub sačuvao i sprečilo njegova ekstrakcija.
Najčešće se obavlja kada je živac zuba oštećen usled traume ili upalnog procesa. Osim toga, nekada je neophodno sprovesti vađenje živca u sklopu izrade krunica ili mostova.
Procedura vađenja živca i lečenja zuba podrazumeva jednu ili više poseta stomatologu, tokom kojih će unutrašnjost zuba biti u potpunosti očišćena, a zatim i zatvorena kompozitnom ispunom ili krunicom.
Dužina oporavka nakon vađenja živca je individualna i traje od nekoliko dana do čak nekoliko meseci, tokom kojih pacijent može osetiti nelagodu prilikom žvakanja.
