Tanka stolica se može javiti kod svih ponekad, a budući da je poznato da oblik i boja stolice mogu da govore dosta toga o zdravstvenom stanju, ne čudi da stolica tanka kao olovka ili prst može da izazove brigu.
Ukoliko se tanka stolica javlja samo povremeno, a pražnjenje creva je inače normalno, obično nema razloga za zabrinutost.
Najčešći razlozi uključuju zatvor, hemoroide, sindrom nervoznih creva i upotrebu određenih lekova.
Ređe, pojava tanke stolice može imati ozbiljan uzrok kao što je rak debelog creva.
U ovom članku objasnićemo koji su uzroci tanke stolice, prateći simptomi, kako izgleda postavljanje dijagnoze i kada bi trebalo posetiti lekara.
Uzroci tanke stolice
Izgled stolice može da otkrije mnogo o zdravlju osobe, a tanka stolica može imati različite uzroke, od potpuno bezopasnih kao što je promena u ishrani, do ozbiljnih zdravstvenih stanja.
Uobičajeno, stolica je prečnika od 2.5 do 5 centimetra, no ponekada može doći do pojave tanje stolice nego što je to uobičajeno, koja može biti debljine olovke, prsta ili podsećati na žicu.
Drugi simptomi koji mogu pratiti tanku stolicu uključuju:
- Bol i grčeve u stomaku
- Mučninu i povraćanje
- Krv u stolici
- Sluz u stolici
- Čest nagon za pražnjenjem creva
- Isprekidanu stolicu
- Nadimanje, gasove i nadutost stomaka
U nastavku slede mogući uzroci pojave tanke stolice.
Loša ishrana ili promene u ishrani
Ishrana koja je siromašna vlaknima ili nedovoljna konzumacija vode mogu povećati šansu od zatvora.
Vlakna i tečnost zajedno daju stolici masu i formiraju je, pa ukoliko se ne unose u dovoljnoj meri stolica može postati tanka, a pražnjenje creva otežano.
Povećavanje unosa vlakana može se postići konzumacijom hrana bogatih vlaknima, kao što su integralne žitarice, voće, povrće, mahunarke i orašasti plodovi i semenke.
Preporučen dnevni unos vlakana za žene između 19 i 50 godina je 25 grama, dok bi muškarci istog uzrasta trebalo da svakodnevno unesu 38 grama.
Zatvor
Zatvor je stanje koje podrazumeva neredovno pražnjenje creva, poteškoće prilikom pražnjenja creva ili oba problema zajedno.
Uobičajen oblik stolice može da se promeni kada je prisutan zatvor, što dovodi do toga da se javi tanka stolica, odnosno stolica koja izgleda uže nego uobičajeno usled naprezanja.
Pored pomenutog nedostatka vlakana i vode u ishrani, lekovi i druga zdravstvena stanja mogu dovesti do zatvora, pa ukoliko je prisutan hronični zatvor neophodno je javljanje lekaru radi utvrđivanja uzroka.
Simptomi opstipacije, odnosno zatvora uključuju:
- Manje od tri pražnjenja creva nedeljno
- Tvrda, suva stolica
- Nadimanje i nadutost stomaka
- Naprezanje tokom pražnjenja creva
Kod povremenih epizoda zatvora, prirodni laksativi poput suvih šljiva ili medikamenti mogu pomoći da se ovaj problem reši. Za najbolji napitak protiv zatvora smatra se čaj od sene.
Hemoridi
Hemoroidi mogu biti unutrasnji i spoljašnji.
Unutrašnji hemoroidi predstavljaju otečene i upaljene vene u rektumu, završnom delu debelog creva, ili anusu. Veliki hemoroidi mogu da suze prostor dostupan za prolaz stolice, što može uticati na pojavu tanke stolice.
Pored toga, hemoroidi mogu izazvati krv u stolici ili na toalet papiru, a osim krvi moguća je i pojava sluzi u stolici.
Hemoroidi retko zahtevaju operaciju, već je najčešće dovoljno povećati unos vlaknaste hrane kao i konzumirati više vode, kako bi stolica mogla lakše da se izbaci, uz manje naprezanja.
Popularan kućni lek za smanjenje tegobe je upotreba sode bikarbone kao leka za hemoroide, koja može smanjiti svrab anusa i druge simptome.
Naime, potrebno je napraviti toplu kupku u koju se dodaje nekoliko kašika sode bikarbone, što dovodi do opuštanja mišića i smanjenja tegoba.
Nervozna creva
Sindrom nervoznih creva, iritabilni kolon, IBS ili prosto nervozna creva, je stanje koje može biti odgovorno za promene u navikama pražnjenja creva kod osoba koje pogađaju.
Nervozna creva mogu izazvati dijareju, zatvor, ili epizode dijareje i zatvora koje se smenjuju.
Do ovog stanja može doći usled problema sa pokretima creva, problema sa crevnim nervima ili načinom na koji mozak kontroliše funkcije creva.
Iritabilni kolon je funkcionalni problem creva, iako nema nikakvih strukturalnih abnormalnosti.
Usled dijareje, stolica može imati i promenjenu boju, pa se može javiti žuta ili zelena stolica.
Nažalost, ne postoje lekovi za sindrom nervoznih creva. Razumevanje koje hrane su okidači tegoba i njihovo isključivanje iz ishrane su najefikasniji način da se ovo stanje drži pod kontrolom i smanje tegobe.
Lekovi
Lekovi koji utiču na usporavanje pokreta creva, odnosno na crevnu peristaltiku, mogu izazvati tanku stolicu, ali i zatvor i blokadu creva.
Najčešće je reč o lekovima iz sledećih grupa:
- Opioidni lekovi protiv bolova
- Antiholinergici
- Lekovi protiv dijareje, ukoliko se prečesto koriste
Osobe koje koriste lekove i imaju problem sa tankom stolicom ili druge probleme sa varenjem i pražnjenjem creva, trebalo bi da se konsultuju sa doktorom radi eventualne korekcije terapije.
Infekcije gastrointestinalnog trakta
Neke bakterije ili paraziti izazivaju infekcije u digestivnom traktu, posebno u crevima. Pored tanke stolice, simptomi crevnih infekcija uključuju mučninu, grčeve, umor i gubitak težine.
Infekcije u digestivnom traktu, posebno crevima, kao što su bakterijske i parazitske infekcije, mogu dovesti do problema u radu creva.
Neke od uzročnika infekcija mogu biti bakterije poput salmonele, gastroenteritisa i šigeloze, ili crevni paraziti kao što su balantidium, đardija, entamoeba, metilj i druge vrste pantljičara i crva.
Terapija infekcije najčešće podrazumeva upotrebu antibiotika, antiparazitskih lekova ili lekova koji smanjuju želudačnu kiselinu, što dovodi i do normalnog izgleda i oblika stolice.
Divertikulitis
Divertikulitis je stanje kod kog se u debelom crevu javljaju upaljeni ili inficirani džepovi, koji u težim slučajevima mogu dovesti do pojave uske stolice ili veoma male stolice u obliku peleta.
Do pojave tanke stolice usled divertikulitisa dolazi kao posledica promenjenog oblika debelog creva, što utiče i na oblik i izgled stolice.
Osim tanke stolice, mogu se javiti tegobe poput krvi u stolici, neprijatnog mirisa stolice, epizoda zatvora ili dijareje, kao i potrebe za naprezanjem tokom pražnjenja creva.
Lečenje najčešće uključuje upotrebu antibiotika i promenama u načinu ishrane.
Teži slučajevi mogu zahtevati dodatne medicinske procedure, koje mogu podrazumevati dreniranje apscesa ili hirurško uklanjanje oštećenog dela debelog creva.
Rak debelog creva
Iako vlada uvreženo mišljenje da je tanka stolica najčešće znak raka debelog creva ili raka analnog otvora, ovo je srećom najređi uzrok pojave uske, tanke stolice.
Rak debelog creva se razvija u tkivima debelog creva ili rektuma, i u početku obično ne izaziva nikakve simptome i tegobe.
Kako bolest napreduje, mogu početi da se javljaju simptomi koji uključuju tanku stolicu, koja može postati toliko uska da se ponekad opisuje kao stolica tanka kao olovka.
Drugi znaci kolorektalnog kancera mogu da uključuju:
- Umor
- Krv u stolici, obično tamne boje
- Dijareju ili zatvor
- Neobjašnjiv gubitak telesne mase
- Osećaj da creva nisu prazna čak i nakon pražnjenja creva
- Bol debelog creva
Drugi uzroci
Prethodno su navedena najčešća stanja i načini njihovog lečenja, no i druga stanja mogu da dovedu do pojave tanke stolice, kao što su:
- Promenjen oblik debelog creva
- Suženje creva
- Izrasline ili polipi u debelom crevu
- Tvrda stolice koja se zaglavila u debelom crevu, odnosno fekalna impakcija
- Upala debelog creva, obično usled inflamatorne bolesti creva, odnosno izazvana ulceroznim kolitisom ili Kronovom bolešću
- Stomačne kile
Kada posetiti doktora?
Stolica koja je obično normalna, a samo povremeno tanka, obično ne predstavlja razlog za brigu.
Međutim, ukoliko traje duže od nedelju dana, ili postaje sve tanja, posebno do te mere da je tanka kao prst ili olovka, trebalo bi javiti se lekaru bez odlaganja.
Drugi simptomi koji mogu ukazivati na potrebu za javljanjem doktoru su neobjašnjiv gubitak telesne mase, temperatura, krvava stolica, potpuni izostanak pražnjenja creva duže od tri dana, uporno nadimanje i bol u stomaku i osećaj da creva nisu prazna ni nakon pražnjenja creva.
Pored toga, ukoliko su prisutni neki faktori rizika zbog kojih postoji veća verovatnoća od razvoja raka debelog creva, ne treba odlagati posetu gastroenterologu.
Ovi faktori mogu uključivati porodičnu istoriju raka debelog creva, prisustvo ili ranije probleme sa polipima, inflamatornu bolest creva i starost.
Dijagnoza
Nakon kliničkog pregleda, medicinski radnici na raspolaganju imaju širok spektar dijagnostičkih sredstava kako bi utvrdili uzrok pojave tanke stolice.
Oni mogu uključivati:
- Fekalni okultni test za proveru prisustva krvi u stolici
- Fekalni kalprotektin test
- Proveru prisustva parazita ili bakterija, koprokultura test
- Testove krvi radi isključivanja drugih stanja poput celijakije
- Kolonoskopiju i sigmoidoskopiju
- Rendgensko ili CT snimanje
Lečenje
Lečenje stanja kod kog dolazi do pojave tanke stolice direktno zavisi od uzroka koji do njega dovodi.
Prirodni lekovi poput probiotika, povećanog unosa vlakana i tečnosti, fizičke aktivnost i laksativa mogu biti od koristi kod zatvora i stanja povezanih sa zatvorom.
Ukoliko ovaj problem traje duži vremenski period, ili su prisutni i drugi zabrinjavajući simptomi, neophodan je lekarski pregled nakon čega će se utvrditi tačan uzrok i otpočeti sa medicinskom terapijom.
Zaključak
Tanka stolica koja se povremeno javlja najčešće nije razlog za brigu.
Ukoliko je ovo stanje dugotrajno ili se često ponavlja, može biti znak stanja ili bolesti digestivnog trakta i zahtevati posetu doktoru i adekvatno lečenje.
Najčešći uzroci tanke stolice su loša ishrana, zatvor, hemoroidi i infekcije, ali i ozbiljna stanja kao što je rak debelog creva ili analnog otvora mogu dovesti do promenjenog izgleda stolice.
Stolica koja je tanka u dužem vremenskom periodu, posebno ukoliko je praćena drugim zabrinjavajućim simptomima ukazuje da je neophodan medicinski pregled radi utvrđivanja tačnog uzroka koji do nje dovodi.
