Meziodens je najčešči tip prekobrojnog ili dodatnog zuba koji se javlja na prednjoj strani gornje vilice ili iza dva prednja sekutića.
Iako je uobičajeno da ljudi imaju 20 mlečnih i 32 stalna zuba, ponekad dolazi do pojave jednog ili više prekobrojnih zuba. Pojava prekobrojnih zuba naziva se i hiperdoncija.
Meziodens se javlja vrlo retko, a statistike govore da ovo stanje pogađa između 0.15 i 1.9% stanovništva, i to češće kod muškaraca nego kod žena.
Ovaj dodatni zub je obično konusnog oblika, i javlja se češće kod stalnih nego kod mlečnih zuba.
U nastavku ovog članka objasnićemo koji su uzroci pojave meziodensa, najčešće vrste prekobrojnih zuba, koji su rizici koje sa sobom nosi, koje su opcije lečenja i kako i kada se postavlja dijagnoza.
Uzroci
Tačan uzrok meziodensa je nepoznat, a pretpostavlja se da genetski faktor, kao i faktori životne sredine i promene ili povrede tokom razvoja zuba mogu imati uticaja na razvoj dodatnog zuba ili više njih.
Pored toga, pojava meziodensa dovodi se u vezu sa različitim zdravstvenim stanjima, kao što su:
- Rascep usne i rascep nepca
- Gardnerov sindrom, redak genetski poremećaj koji uzrokuje pojavu izraslina na različitim delovima tela
- Kleidokranijalna displazija, retko genetsko stanje koje dovodi do neobičnog razvoja kostiju i zuba
- Orofaciodigitalni sindrom, retko genetsko stanje koje utiče na razvoj usta i zuba, lica i prstiju
Najčešće se javlja samo jedan meziodens, no u retkim slučajevima može se pojaviti i više njih.
Meziodens se najčešće javlja u gornjoj vilici, u oko 82% slučajeva, a statistike pokazuju da se dvostruko češće javlja u muškoj nego u ženskoj populaciji.
Mogu se razlikovati tri oblika meziodensa:
- Konusni ili klinasti, ujedno i najčešći oblik
- Zaobljeni
- Uobičajeni oblik zuba
Kod nekih ljudi ovi dodatni zubi izbijaju normalno, no često su delimično ili potpuno impaktirani ili niču u nepravilnom položaju.
U slučajevima kada ne niču već ostaju potpuno impaktirani, obično ometaju nicanje ostalih zuba, ponekad pri tome uzrokujući malokluziju, odnosno nepravilan zagrižaj.
Statistike pokazuju da ovi zubi češće izbijaju kod nicanja mlečnih zuba, a da ostaju impaktirani u slučaju stalnih zuba.
Rizici koji nose prekobrojni zubi
Prisustvo meziodensa može dovesti do komplikacija i problema povezanih sa oralnim zdravljem.
U nastavku ćemo objasniti najčešće probleme koji se javljaju usled prisustva dodatnog zuba.
Oštećivanje drugih zuba
Najčešća komplikacija meziodensa je negativan uticaj i oštećivanje drugih, zdravih zuba.
Ovo može uključivati:
- Odloženo nicanje okolnih zuba
- Pomeranje okolnih zuba
- Pojave regije pretrpane zubima u blizini meziodensa
- Nepravilan zagrižaj, odnosno malokluziju
- Formiranje dijastema ili povećanog prostora između dva prednja zuba
- Dilaceraciju okolnih zuba, odnosno savijanje korena zuba u odnosu na krunicu zuba
- Resorpciju korena zuba
- Resorpciju vilične kosti
Budući da prisustvo meziodensa može da značajno utiče na druge zube važno je pravovremeno prepoznavanje i otpočinjanje lečenja.
U suprotnom, usled oštećivanja i pomeranja zdravih zuba dodatni stomatološki ili ortodontski tretmani, kao što je nošenje fiksne proteze, mogu biti neophodni.
Formiranje ciste
Cista je šupljina koja se formira u telu, a koja je ispunjena tečnim sadržajem i odvojena od ostatka tkiva membranom različite strukture.
Kada su povezane sa zubima, ove ciste se nazivaju odontogene ciste, od kojih je najčešća periapikalna cista na zubu koja se formira oko korena zuba.
U slučaju impaktiranih, odnosno meziodensa koji nisu nikli, može doći do formiranje ciste na zubu.
Zubne ciste često ne izazivaju nikakve tegobe mesecima ili čak godinama po formiranju. No kada počne da raste, cista može izazvati niz problema kao što su otok, bol, dreniranje gnoja i sadržaja ciste kroz fistulu na desnima i druge tegobe.
Lečenje podrazumeva obaveznu upotrebu antibiotika protiv upale zuba i nehirurške i hirurške metode lečenja, kao što su terapija kanala korena zuba ili različite vrste operacija ciste.
Prodiranje u sinusnu ili nosnu šupljinu
U nekim slučajevima, meziodensi mogu nicati u pogrešnom smeru, te eruptirati u nosnoj šupljini umesto u ustima. Ipak, ovo je veoma redak slučaj.
Nicanje zuba u nosnoj šupljini dovodi do bola, otoka lica i zapušenog nosa.
Lečenje
Lečenje meziodensa i drugih oblika hiperdoncije običnog uključuje ekstrakciju, odnosno vađenje zuba.
U ređim situacijama, kada je meziodens mlečni zub i ne izaziva nikakve tegobe niti komplikacije, stomatolog može preporučiti da se zub ostavi u vilici uz redovno praćenje stanja.
Vađenje meziodensa u velikoj meri podseća na vađenje umnjaka budući da je često u pitanju komplikovanija procedura u odnosu na uobičajeno vađenje zuba.
Postoje dve vrste vađenja meziodensa:
- Jednostavno. Kod običnog vađenja prekobrojnog zuba nema hirurških rezova, već se ekstrakcija prekobrojnog zuba obavlja kao i bilo kog drugog zuba na uobičajen način.
- Hirurško.
Hirurško vađenje zuba najčešće je neophodno kada je zub impaktiran ili zauzima veoma nepristupačan ili nepravilan položaj. Operaciju obavlja oralni hirurg, a podrazumeva rez i ušivanje rane.
Vađenje zuba obavlja se u lokalnoj anesteziji, i samim tim je bezbolno, a primena kompjuterizovane anestezije može dodatno smanjiti nelagodu tokom ove procedure.
Po vađenju zuba i prestanku dejstva anestezije, pojava bola je očekivana i on se može kupirati uobičajenim lekovima protiv zubobolje, poput ibuprofena, koji ne utiču na krvarenje i zarastanje rane.
Nakon vađenja zuba, posebno hirurškog, potrebno je odvojiti određeno vreme za oporavak kako bi rana od zuba zarasla i smanjio se rizik od postoperativnih komplikacija poput alveolitisa.
Tokom ovog perioda neophodno je pridržavati se uputstava stomatologa u vezi oporavka, a važan je i pravilan odabir hrane posle operacije zuba, odnosno konzumacija mekane hrane sobne temperature, koja neće iritirati ili povrediti ranu.
Najčešće se ekstrakcija obavlja brzo nakon uspostavljanja dijagnoze, pre nego što zub poraste i izazove probleme i komplikacije sa okolnim zubima.
Međutim, u nekim slučajevima prerana ekstrakcija meziodensa može dovesti do oštećenja oblasti u kojoj se nalazi, što može uticati na odložen rast zuba.
Zbog ovoga je važno pravilno proceniti stanje i doneti odluku o načinu i vrsti lečenja, kao i najboljem trenutku za vađenje zuba, kako bi se postigli maksimalni efekti uz što manji rizik od neželjenih efekata.
Osim vađenja, nije neuobičajeno da je kod osoba sa meziodensom potreban dodatni ortodontski tretman nakon vađenja zuba, što obično uključuje nošenje neke vrste proteze za ispravljanje zuba.
Fiksne proteze, folije za ispravljanje zuba ili mobilne proteze se uključuju u lečenje kako bi se ispravio nepravilan zagrižaj, razmak između zuba ili kako bi se zdravi zubi doveli u pravilan niz.
Koliko dugo se nosi proteza zavisi od toga u kojoj meri je došlo do pomeranja okolnih zuba.
Proteze, ali i zubne krunice i drugi protetski radovi mogu se koristiti i za ispravljanje samo jednog zuba.
Dijagnoza
Hiperdoncija, uključujući i meziodens, najčešće se oktriva još u ranom detinjstvu, tokom rutinskih stomatoloških pregleda i na rendgenskim snimcima zuba.
Kao što je pomenuto, meziodens se češće javlja sa stalnim nego sa mlečnim zubima, i obično se dijagnostifikuje njihovo prisustvo oko šeste godine, kada krene nicanje stalnih zuba.
Meziodens koji je počeo da niče može da se primeti tokom stomatološkog pregleda, ili osoba može primetiti nicanje prekobrojnog zuba usled čega se javlja stomatologu radi postavljanja dijagnoze.
Ipak, većina meziodensa ostaje impaktirano, odnosno uraslo, u čak 79 do 91% svih slučajeva.
Za postavljanje dijagnoze impaktiranog meziodensa neophodno je snimanje zuba, a neki od simptoma koji ukazuju na ovo stanje uključuju odloženo nicanje zuba u određenoj regiji, regije pretrpane zubima odnosno preklopljene zube ili zubnu gužvu, kao i loš položaj zuba.
U nekim slučajevima nije dovoljan samo osnovni ortopan snimak radi postavljanja dijagnoze, već su potrebni dodatni ciljani snimci iz različitih uglova kako bi se sa sigurnoćnu potvrdilo ovo stanje i odabrao najadekvatniji način terapije.
Uopšteno govoreći, što ranije se postavi dijagnoza i pristupi lečenju, to su prognoze bolje i manji je rizik od oštećenja okolnih zuba i ranije pomenutih komplikacija.
Iz ovog razloga su redovni preventivni pregledi veoma važni čak i u ranom detinjstvu, i jedan od način da se očuva oralno zdravlje.
Zaključak
Meziodens je najčešća vrsta prekobrojnih zuba, odnosno hiperdoncije, i javlja se kod dece tokom nicanja zuba. Češće se javlja tokom rasta stalnih nego mlečnih zuba, kao i kod muškaraca nego kod žena.
Razlozi nastanka meziodensa nisu u potpunosti jasni, no smatra se da genetika, faktori životne sredine i promene tokom rasta zuba, kao i određena medicinska stanja mogu povećati rizik od javljanja viška zuba.
Lečenje najčešće podrazumeva vađenje dodatnog zuba, budući da njegov ostanak u vilici može izazvati pomeranje i oštećivanje okolnih zuba, ali i druge komplikacije, kao što su formiranje ciste ili prodiranje u nosnu šupljinu.
Dijagnoza se može postaviti na osnovu kliničkog pregleda stomatologa ukoliko je zub počeo da niče ili iznikao, no budući da meziodens u najvećem broju slučajeva istaje impaktiran, za otkrivanje prisustva dodatnog zuba obično su neophodni RTG snimci vilice.
