Pulsirajući bola u zubu može biti znak oštećenja zuba usled karijesa ili povrede, ali i infekcije zuba ili desni koje ga okružuju.
Pored ovih uobičajenih uzroka pulsiranja zuba, i drugi uzroci kao što su nicanje umnjaka, bruksizam ili sinusitis mogu biti uzrok ovog neprijatnog stanja.
Drugi simptomi koji se mogu javiti uz pulsirajući bol su i osetljivost zuba, oštar ili tup bol, neprijatan zadah ili groznica.
U ovom članku govorimo o mogućim uzrocima pulsirajućeg bola u zubu, načinima lečenja svakog od uzroka i pratećim simptomima ovog stanja.
Prateći simptomi pulsirajućeg bola u zubu
Pulsirajući bol u zubu je vrlo često praćen i drugim simptomima koji zavise od uzroka i mogu se javljati i prestajati tokom vremena.
Oni uključuju:
- Stalnu tupu zubobolju
- Bol na dodir ili zagrižaj
- Bol na hladnu, toplu, kiselu ili slatku hranu
- Osetljivost zuba
- Bol u vilici
- Crvenilo, otok ili osetljivost desni
- Neprijatan ukus, poput kiselog ili gorkog ukusa u ustima
- Loš zadah
- Pojavu gnoja, sukrvice i drugih nusprodukata
- Groznicu
Ponekad se zubobolja može pogoršati noću, budući da je usled bolje prokrvljenosti glave u ležećem položaju povećan pritisak na zub, što može izazvati pulsirajući bol zuba i druge tegobe.
Uzroci pulsirajućeg bola u zubu
U nastavku sledi 11 najčešćih uzroka koji dovode do pulsirajućeg bola u zubu.
Karijes
Karijes najčešći uzrok zubobolje, uključujući i pulsirajući bol u zub. Do bola dolazi kada bakterije počnu da oštećuju spoljašnji sloj zuba, zubnu gleđ.
Bakterije se prirodno nalaze u organizmu čoveka, uključujući i usta. Međutim, ishrana koja sadrži previše šećera pogoduje razvoju loših bakterija.
Kada se količina bakterija u ustima poveća, one u kombinaciji sa ostacima hrane i pljuvačkom formiraju zubni plak koji oblaže zube.
Ako se ne uklanja redovno, zubni plak može da očvrsne i pretvori se u zubni kamenac, koji više nije moguće skinuti u kućnim uslovima, već skidanje zubnog kamenca može obaviti isključivo stomatolog.
Profesionalno čišćenje zuba i skidanje kamenca je deo redovnih stomatoloških kontrola, a preporučuje se skidanje kamenca najmanje jednom do dva puta godišnje.
Koliko je često potrebno skidati kamenac zavisi od kvaliteta održavanja oralne higijene i životnih navika poput pušenja i načina ishrane.
Osim toga, bakterije stvaraju kiseline koje mogu dovesti do oštećenja zuba, koje u početku izgledaju kao bele fleke na zubima, a zatim poprimaju tamnu boju i mogu dovesti do potpuno crnih zuba.
Lečenje karijesa podrazumeva uklanjanje oštećenog dela zuba, koji se potom popunjava plombom.
Nakon uklanjanja karijesa stavljanja plombe bol prestaje, a kod uznapredovalih karijesa moguća je pojava bola posle popravke zuba koji obične prestaje nekoliko dana po intervenciji.
Apsces zuba
Apsces zuba, odnosno gnojna kesa, je stanje koje se javlja na zubima kod kojih je došlo do odumiranja dela ili kompletne zubne pulpe, unutrašnjeg dela zuba.
Do ovoga dolazi u slučajevima uznapredovalog karijesa ali i povreda zuba, kada unutrašnji slojevi zuba postaju nezaštićeni i kada bakterije iz usta mogu doći sa njima u kontakt izazivajući infekciju koja se naziva pulpitis.
U nekim slučajevima može se javiti i fistula na desnima, otvor kroz koji se drenira gnoj, sukrvica i drugi nusprodukti iz apscesa, što dovodi do trenutnog olakšanja bola usled smanjenja pritiska.
Simptomi koji ukazuju da je došlo do dreniranja sadržaja gnojne kese mogu uključivati loš ukus, obično gorak ukus u ustima, kao i neprijatan zadah.
Postoji više mogućnosti i opcija lečenja apscesa zuba, u zavisnosti od stanja i uzroka koji je doveo do njegovog nastanka, uključujući:
- Dreniranje i čišćenje apscesa
- Čišćenje i lečenje desni, ukoliko je uzrok bolest desni
- Vađenje živca i lečenje zuba, odnosno endodondsko lečenje zuba
- Apikotomiju
Lečenje apscesa gotovo uvek podrazumeva upotrebu antibiotika za upalu zuba.
Ukoliko ni jedan od dostupnih načina lečina lečenja ne da željene rezultate, može biti neophodno vađenje zuba kao poslednja opcija kojom se sprečava širenje infekcije.
Oštećenja zuba usled povreda
Do povreda zuba može doći na brojne načine, kao što je pad ili udarac u lice i vilicu, ali i usled jela veoma tvrdih namirnica poput leda ili otvaranja flaša zubima.
Oštećenje i lom zuba mogu biti uzrok pulsirajućeg bola, budući da pulpa i nervi mogu postati dostupni spoljašnjim uticajima, što vrlo često može biti bolno.
Spoljašnji uticaji koji dovode do pojave zubobolje uključuju bakterije, ostatke hrane, vodu i druge tečnosti ili vazduh.
U zavisnosti od stepena oštećenja zuba zavisi i način lečenja i nadogradnje zuba.
Zub je moguće nadograditi kompozitnim fasetama ili ispunom, zubnim krunicama, kao i različitim vrstama nadogradnja sa poput livene nadogradnje sa ili bez kočića ili fiberglas nadogradnjom.
Ukoliko je povređen i koren zuba, kompletnu nadoknadu moguće je obaviti zubnim implantom, koji nadoknađuje koren zuba, a zatim se opterećuje krunicom.
Plomba koju je potrebno zameniti
Plombe, kao i svi drugi stomatološki radovi, imaju svoj vek trajanja i posle određenog vremena neophodna je zamena plombe.
Prosečan životni vek kompozitne plombe iznosi sedam godina, dok je prosečni život amalgamske plombe 15 godina.
Plomba se vremenom troši, a može se oštetiti i žvakanjem, posebno tvrde hrane. Pored toga, škrgutanje povećava rizik od preranog otkaza plombe i potrebe za njenom zamenom.
Pojava bola zuba sa plombom jedan je od znakova da je vreme za njenu zamenu i mogućeg prisustva sekundarnog karijesa.
Procedura uobičajeno podrazumeva uklanjanje plombe i oštećenog dela prirodnog zuba i ponovnu ugradnju plombe u proceduri koja izgleda gotovo identično kao i inicijalna ugradnja plombe.
Ukoliko je karijes uznapredovao, ili je oštećenje zuba preveliko za ugradnju plombe, zatvaranje zuba može zahtevati upotrebu krunica.
Upala desni
Upala desni naziva se i gingivitis, a simptom koji ukazuje da je prisutna infekcija je krvarenje desni tokom pranja zuba. Drugi simptomi mogu uključivati pulsirajuću zubobolju, crvenilo i osetljivost desni.
Ukoliko se ne leči, upala desni se može razviti u bolest desni, odnosno parodontitis, ozbiljno stanje koje predstavlja najčešći uzrok gubitka zuba.
Do gingivitisa obično dolazi usled lošeg održavanja higijene zuba i usta, ali i pušenja, upotrebe određenih vrsta lekova ili drugih stanja poput dijabetesa.
Pored toga, hormonske promene mogu dovesti do blage upale desni, pa je trudnički gingivitis izuzetno česta pojava, koja obično prestaje po porođaju.
Bakterije iz upaljenih desni mogu se akumulirati oko korena zuba i dovesti do povlačenja desni, parodontalnih džepova i zubobolje.
Lečenje obično podrazumeva temeljno stomatološko čišćenje zuba i unapređenu oralnu higijenu.
Teški slučajevi upale desni i parodontitis mogu zahtevati upotrebu antibiotika, a ponekada i hirurške intervencije.
Bruksizam
Bruksizam, odnosno škrgutanje ili škripanje zubima, podrazumeva nesvesno stiskanje zuba koje se najčešće javlja tokom sna.
Uzroci bruksizma nisu u potpunosti jasni, no faktore rizika čine stres, genetika i određena zdravstvena stanja poput GERB-a ili epilepsije.
Škrgutanje zubima dovodi do povećane potrošnje zuba i erozije gleđi, što povećava rizik od karijesa, kao i bola u vilici, zubima, ili oštećenja zuba.
Zubi koji su oštećeni usled bruksizma mogu se nadoknaditi na isti način kao i zubi oštećeni usled povreda i trauma.
Najbolji način za prevenciju oštećenja zuba je nošenje zaštitnih guma za zube koje će smanjiti pritisak na zube.
Otkaz krunice
Poput plombi, može doći do oštećenja i otkaza krunice, koju je u nekim slučajevima moguće ponovo cementirati za zub, dok je nekada neophodna izrada nove krunice kojom će stara biti zamenjena.
Krunice ili navlake za zube se ugrađuju na zub koji je prethodno pripremljem brušenjem, a kod kog je došlo do oštećenja u meri u kojoj nije moguće sanirati ga uz pomoć plombe.
Do oštećenja može doći usled karijesa ili povrede zuba, a postoji nekoliko vrsta krunica, i to:
- Bezmetalne krunice: Nazivaju se i keramičke krunice i u potpunosti su izrađene od keramike.
- Metalokeramičke krunice: Metalokeramičke krunice izrađene su izlivanjem keramike na metalnu osnovu.
Funkcionalne karakteristike i životni vek obe vrste krunica su praktično iste, no keramičke krunice imaju bolje estetske karakteristike.
Oštećivanje krunice može biti posledica žvakanja tvrde hrane ili bruksizma, kao i pojave karijesa ili oštećenja prirodnog zuba za koji je krunica cementirana.
Zamena krunice podrazumeva njeno ponovno cementiranje na zub, a u nekim slučajevima i izradu nove krunice.
Ukoliko je prirodni zub oštećen ili je prisutna infekcija koja dovodi do pulsiranja i bola, neophodno je pre ponovnog cementiranja krunice izlečiti zub kako bi se rešile prisutne tegobe.
Rast zuba
Rast zuba, posebno tokom njihovog eruptiranja, mogu izazvati bol u desnima, vilici i okolnim zubima. Ovo uključuje nicanje zuba kod beba, rast stalnih zuba kod dece, i rasta umnjaka kod odraslih osoba.
Najčešće do bola uzrokovanog rastom zuba dolazi tokom rasta umnjaka, koji rastu poslednji u vilici, ponekad čak i u četrdesetim godinama.
Budući da za njih često nema mesta, oni mogu rasti u pogrešnom smeru, što dovodi do bola i pomeranja okolnih zuba, ali i komplikacija poput perikorinitisa.
Osim toga, umnjaci se nalaze na samom kraju vilice, pa je održavanje pravilne higijene otežano, te su umnjaci podložni karijesu i samim tim pojavi bola.
Imajući ovo u vidu, ne treba da čudi da je vađenje umnjaka, posebno impaktiranih umnjaka, najčešće obavljana stomatološka operacija na koju se u nekom trenutku života odluči oko 75% ljudi.
Razlozi koji mogu dovesti do zubobolje i pulsiranja tokom rasta zuba mogu da budu i regije pretrpane zubima, prekobrojni zubi, mlečni zubi koji nisu ispali na vreme, ciste ili genetski faktor.
Lečenje zavisi od uzroka koji dovodi do tegoba, a procedure poput vađenja mlečnih zuba ili umnjaka su vrlo česte.
Ukoliko lečenje i vađenje zuba nije potrebno, već je samo nicanje zuba uzrok bola, upotreba lekova za zubobolju može dovesti do smanjenja tegoba.
Malokluzija
Malokluzija ili nepravilan zagrižaj je termin koji se koristi za različita stanja kod kojih se vilice tokom žvakanja ne poklapaju pravilno.
Loš zagrižaj kod nekih ljudi ne izaziva nikakve simptome, no kod nekih ljudi mogu se javiti stalan tup ili pulsirajući bol zuba, migrene, bol u viličnom zglobu i mišićima vilice, problemi sa jelom i drugi.
Lečenje obično podrazumeva ortodontsku terapiju, najčešće nošenje fiksne proteze. Ređe, neophodno je obaviti ekstrakciju zuba ili hirurških zahvata kojima se vilica dovodi u pravilan položaj.
Sinusitis
Infekcija sinusa, sinusitis, može biti uzrok zubobolje. Upala sinusa čest je uzrok bolova u gornjim zadnjim zubima, čiji se koreni nalaze jako blizu sinusa.
Sinusi su par praznih prostora u glavi koji su povezani sa nosnom šupljinom, koji kada se upale mogu dovesti do bola koji se širi i na okolne zube.
No, efekat može biti i obrnut, odnosno oštećenja i infekcije gornjih zuba mogu dovesti do hroničnog sinusitisa.
Lečenje zubobolje uzrokovane upalom sinusa podrazumeva inhalaciju, adekvatno hidriranje, upotrebu različitih lekova koji se mogu kupiti na recept ili bez lekarskog recepta.
U nekim slučajevima upornog sinusitisa neophodna je upotreba antibiotika.
Tokom infekcija sinusa, bol u zubima može se smanjiti ispiranjem usta slanim rastvorom, upotrebom analgetika ili kućnih lekova za zubobolju.
Loša oralna higijena
Ukoliko se ostaci hrane ne uklanjaju pravilno sa zuba, osim što mogu uzrokovati pojavu karijesa, mogu i dovesti do bola zuba koji su već oštećeni.
Pravilno održavanje higijene podrazumeva pranje zuba dva puta dnevno u trajanju od najmanje dva minuta, mekanom četkicom za zube i pastom za zube sa fluorom.
Upotreba interdentalnih četkica, irigatora za zube ili zubnog konca najmanje jednom dnevno je podjednako važno.
Sva tri načina dovešće do poboljšanog uklanjanja ostataka hrane iz teško dostupnih prostora između zuba, pa svako može odabrati način koji mu najviše odgovara.
Na kraju, korišćenje tečnosti za ispiranje usta, ili mućkanje ulja u ustima dodatno će smanjiti broj bakterija u ustima i ima preventivnu ulogu kada je reč o očuvanju oralnog zdravlja.
Zaključak
Pulsirajući bol u zubu javlja se usled oštećenja zuba, do kog dolazi kao posledica karijesa ili povrede zuba.
Zubobolja je siguran znak da je potrebno posetiti stomatologa, koji će na osnovu pregleda i uzroka koji izaziva pulsiranje zuba predložiti najbolje opcije lečenja.
Procedure koje mogu biti potrebne su uklanjanje karijesa i ugradnja plombe, lečenje zuba, ortodontske terapije, vađenje zuba i druge.
